Orzeł przedni – opis, występowanie i zdjęcia. Ptak orzeł przedni ciekawostki

Myśliwskie talenty orła przedniego zyskały sobie taką renomę, że człowiek od wieków wykorzystuje je w sokolnictwie. Nawet bez tej najemnej pracy uskrzydlony drapieżca budzi postrach na półkuli północnej – szybki, zwinny i nieustraszony ma w swoim menu ponad 400 gatunków, w tym młode niedźwiedzie! I choć ludzie nie muszą czuć się bezpośrednio zagrożeni jego szponami, orzeł przedni budzi ogromny respekt i nie raz już był zabijany ze strachu.

Na całym świecie zidentyfikowano prawie 70 gatunków orłów – orzeł przedni (Aquila chrysaetos) jest tym najbardziej rozpowszechnionym. Dawniej wznosił się nad całym regionem holarktycznym, ale rozwój cywilizacji przyciął muskrzydła . Dziś te fascynujące ptaki spotkać można głównie nad Eurazją i Ameryką Północną, a także w Afryce. W Polsce szczęśliwcy mogą dojrzeć go w Karpatach, a sporadycznie również na Pomorzu i nad Biebrzą.

Orzeł przedni jest nazywany złotym

Zarówno łacińska, jak i angielska nazwa orła przedniego odwołują się do atrybutu złota. Faktycznie, dostojny ptak, choć większość ciała ma pokryte ciemnobrązowymi piórami , na głowie  i karku wybarwiony jest na złoto. Młode osobniki mają też sporo białych na piór, ale do wieku dorosłego zachowuje się ich bardzo niewiele – na skrzydłach i ogonie .

W przeciwieństwie do wielu innych gatunków ptaków, samicy orła przedniego nie da się rozpoznać po umaszczeniu, ale po… rozmiarze. A jest ona znacznie większa i cięższa niż samiec – nawet do 37%, w zależności od podgatunku!  Największe orły przednie spotkać można nad Himalajami (Aquila chrysaetos daphanea), gdzie dotychczasowy rekord rozpiętości skrzydeł wynosi aż 281 cm! Najmniejszy podgatunek zamieszkuje Wyspy Japońskie, a rozpiętość jego skrzydeł średnio wynosi zaledwie ok. 60 cm.

A jeśli już bierzemy miarę z orła przedniego, warto wspomnieć również o jego 30-centymetrowym ogonie oraz szponach, które mogą sięgać nawet ponad 6 cm i są złowieszczo ostre oraz sprytnie podkręcone. Do tego rynsztunku doskonale pasuje zadziornie zgięty czarny dziób z żółtą otoczką.

Wierny jak orzeł przedni

Orzeł przedni zakochuje się raz, a porządnie. Jako gatunek monogamiczny gody przeprowadza z rozmysłem i namaszczeniem. Samiec uderzając w konkury musi wykazać się przede wszystkim szybkością. Wykonuje więc potrójny trik, polegający na upuszczaniu kamienia  lub gałązki  z dużej wysokości i chwytania ich w locie po dramatycznym pikowaniu. Jeśli samicy ów wyraz miłości się spodoba, powtórzy go sama z bryłką ziemi. Po takiej grze wstępnej para decyduje się zostać razem do końca życia, co ludziom powinno dać do myślenia. Może piękne piórka nie są najważniejsze?

Kopulacja orłów przednich jest wyjątkowo efektywna – wystarczy 20 sekund, aby samica mogła po 7 tygodniach złożyć jaja do jednego z gniazd, które para uwije na swoim terytorium .

Gniazda te, niczym sezonowe posiadłości, będą wykorzystywane wielokrotnie w ciągu małżeńskiego pożycia orłów. Rodzice wspólnie pilnują jaj, a gdy wylęgną się pisklaki, przez trzy tygodnie utrzymują je w cieple. Po tym okresie małe orlątka zaczynają wstawać, ale wciąż pozostają w gnieździe, wyczekując niecierpliwie aż tata doniesie im pożywienie. Przed ukończeniem trzeciego miesiąca życia młode odważnie wyskoczą jednak w otchłań i będą próbowały naśladować rodziców. Nauka latania zajmie im około dwóch miesięcy i dopiero wówczas będą w stanie się usamodzielnić.

Dumni seniorzy pożegnają swe potomstwo, aby po roku doczekać się kolejnego. Najstarszy dziki orzeł przedni na świecie miał nawet 31 lata, więc z największym prawdopodobieństwem ich rodzicielska kariera będzie się rozwijać.

Orzeł przedni to szybki i wytrawny drapieżca

Zdaniem wielu ornitologów orzeł przedni nie tylko jest najzdolniejszym lotnikiem wśród wszystkich orłów, ale może zawstydzić również inne drapieżne gatunki ptaków. Ma na przykład wyjątkowy talent do utrzymywania skrzydeł w pozycji odwróconej litery „V” podczas lotu. Gdy dostrzega ofiarę z wysokości, potrafi rzucić się ku niej ślizgiem z prędkością do 320 km/h! Zdaniem niektórych ekspertów dorównuje tym samym często sokołowomi wędrownemu , uważanemu za najszybsze zwierzę świata.

Mogłoby się wydawać, że przy takiej prędkości mało która ofiara ma szansę zorientować się, że spada na nią właśnie z nieba głodny zabójca. A jednak – zaledwie 20% ataków kończy się sukcesem. Co ciekawe, owe pikujące loty  nie zawsze związane są z polowaniem – wiele orłów wydaje się uprawiać je dla zabawy, zwłaszcza z życiowym partnerem.

Na co poluje orzeł przedni? To zależy w dużej mierze od terytorium, na którym przebywa, ale podstawą jego diety są zające, króliki, świstaki i wiewiórki, a więc wszystko, co hopsa po ziemi. Poza tym konsumuje średniej wielkości ptactwo, ryby  i niektóre gady . Gdy głód go przyciśnie, jest w stanie porwać się na większą ofiarę, np. młode foki czy niedźwiedzia, jelonka, borsuka lub kojota. Orły przednie nie boją się też innych podniebnych drapieżców i widziano je już w pełnym szturmie na sowy czy sokoły.

Zaspokajanie potrzeb konsumpcyjnych nie odbywa się jednak na porządku dziennym. Orzeł przedni zwykle pości kilka dni, a potem na raz zjada nawet prawie kilogram mięsa. Polowanie z zawrotną prędkością jest bowiem wyczerpujące, a większość swego życia złotogłowy drapieżca spędza wysiadując w gnieździe i przyglądając się światu góry . Poza okresem godów owa „rozrywka” realizowana jest zwykle w pojedynkę. Wyjątkiem są surowe zimy, gdy partnerzy chętnie zagrzewają się nawzajem. Czasem takich amatorów cudzego ciepła jest więcej i wówczas da się zaobserwować stada liczące nawet kilkadziesiąt orłów przednich koczujących razem.

Orzeł przedni żyje ponad granicami

Terytorium, które orzeł przedni nazywa domem, może liczyć od 20 do nawet do 200 km². Najczęściej będą to otwarte przestrzenie porośnięte niewysoką roślinnością, idealnie w górskich obszarach. Wysokie skalne klify okazują się wyjątkowo dogodną lokalizacją na orle gniazdo, a jednego osobnika w Himalajach widziano na wysokości powyżej 6000 m n.p.m. W Skandynawii orły przystosowały się jednak do lasów iglastych, w Omanie do krajobrazu pustynnego, zaś we wschodnich Stanach Zjednoczonych rezydują nawet na mokradłach.

Większość przedstawicieli gatunku zaspokaja się swoim rozległym terytorium, znosząc cierpliwie mrozy, susze i inne kaprysy pogodowe. Osobniki narodzone najdalej na północy mają jednak tendencję do migrowania i potrafią przelatywać nawet ponad 4000 km w kierunku cieplejszych stron, aby przeczekać zimę. Wycieczki te obserwuje się m.in. w Finlandii i Kanadzie.

Osiadłe ptaki, które roszczą sobie prawo do danego terytorium, strzegą go dość zajadle. Zwłaszcza w okresie godowym obserwuje się agresywne walki między przedstawicielami tego samego gatunku. Orły przednie przeprowadzają pojedynki w powietrzu, unosząc się falistym ruchem i atakując się skrzydłami. Czasami wystarczają im powietrzne pokazy siły, co ogranicza liczbę potencjalnych ofiar śmiertelnych. Widziano już jednak pary bojowników sczepione pazurami, które nie zdołały uwolnić się z uścisku przed spadnięciem na ziemię.

Co ciekawe, orły respektują więzy rodzinne i gdy niezależne już młode przenikną na terytorium rodziców, pobłażliwi seniorzy zazwyczaj tą inwazję ignorują.

Czy orzeł przedni ma się czego bać?

Niewiele jest w przyrodzie zwierząt, które odważą się stanąć w szranki z orłem przednim. Ofiarą innych drapieżników najczęściej padają młode – szacuje się wręcz, że jedynie połowa dożywa wieku 2 lat! Winnymi są najczęściej rosomaki  tundrowe, pumy , śnieżne lamparty  oraz brązowe niedźwiedzie.

Znacznie częściej orły przednie uśmiercają się nawzajem lub giną w walkach z bielikami . Oprócz tych naturalnych w świecie fauny konfliktów, przyczyną śmierci młodych osobników bywa również głód wynikający z braku możliwości lub umiejętności zdobycia pożywienia. Niestety, to ostatnie również może być zagrożeniem – zdaniem naukowców orły przednie umierają także wskutek ptasiej grypy, którą zarażają się od skonsumowanego ptactwa wodnego.

Zagrożeniem dla orła przedniego jest też oczywiście człowiek. Jest to o tyle paradoksalne, że przed wiekami majestatyczne ptaki darzone były ogromnym szacunkiem – Aztekowie uważali je wręcz za boski symbol, a orzeł przedni do dziś widnieje na fladze Meksyku. Respekt i poważnie wzrosły tylko w okresie wykorzystania zwinnych drapieżców do łowów na dziką zwierzynę. Niestety, z czasem farmerzy zaczęli oskarżać orły o zabijanie ich trzody i aktywnie wybijać piękne ptaki korzystając z coraz doskonalszej broni palnej. Według naukowców przypadki, gdy orzeł przedni, instynktownie niechętny ludzkim osiedlom, pochwyci owcę  czy kozę są odosobnione, ale nie zatrzymuje to agresji. Co gorsza, w Ameryce Północnej latający drapieżcy uważani są zagrożenie dla elektrowni wiatrowych!

Na świecie żyje dziś do 250 tysięcy orłów przednich, co jak dotąd nie stawia gatunku w pozycji krytycznej. Zmniejsza się jednak ich zasięg terytorialny, a z niektórych obszarów znikają bezpowrotnie. W Polsce gatunek objęty jest z tego względu ochroną ścisła, a w okresie godów obowiązuje zakaz zbliżania się do gniazd na odległość bliższą niż 500 m! Miejmy nadzieję, że piękne ptaki pozostaną w naszym kraju jeszcze wiele lat!

Wszystkie produkty dla gołębi można nabyć w naszym sklepie internetowym oraz stacjonarnym golebimarket.pl w cenach detalicznych oraz hurtowych

"KLIKNIJ -TUTAJ"